Pazar, 26 Şubat 2006 10:24
Stoka Bağlanan Sermayenin Getirisi
Stok çevrim katsayısı ve müşteri servis seviyesi stok yönetiminin başarısı hakkında ipucu veren en temel göstergelerin başında gelmektedir. Stok çevrim katsayısının arttırılması ile stoka bağlanan sermayenin azaltılması sağlanırken, hizmet seviyesindeki artış da müşteri sadakatini yükselterek firma için hayati önem taşıyan bağlı müşterilerin oluşturulmasına yardımcı olmaktadır. Bir önceki yazımda bahsettiğim gibi operasyonlarda üç temel fonksiyon bulunur: Üretim, pazarlama & satış ve finansman. Operasyonun başarılı olabilmesi için finanssal olarak tatmin edici sonuçlara ulaşması gerekir. Finanssal başarı ise stoka bağlanan sermayenin başarılı olarak kullanılıp kullanılmadığı ile direkt olarak ilgilidir. Kısaca stoka bağladığı sermayeyi azaltırken müşteri hizmet seviyesini arttırılabilen bir firma için işini iyi yapıyordur denilebilir.
Stoklara bağlanan sermayenin getirisi ROCE formülü ile ölçülür. ROCE (Return On Capital Employed) Türkçe’ye Kullanılan Sermayenin Getirisi olarak tercüme edilir ve aşağıdaki gibi hesaplanır.
Faiz ve Vergi Öncesi Kâr
ROCE = ----------------------------------------- x 100 (%)
Stok Tutarı
ROCE stokta bağlanan sermayeye karşı elde edilen nispi kar oranıdır. Nispi kâr oranı, satış kârı kavramından farklıdır. Aşağıdaki örnek bu konunun anlaşılmasına yardımcı olacaktır:
ABC firmasının son altı ayda 1.000 YTL satıştan 150 YTL brüt kâr elde ettiğini, buna karşılık XYZ firmasının aynı dönemde 1.000 YTL satıştan 200 YTL kâr ettiğini varsayalım. Bu durumda ABC’nin kârı %15 (150 / 1.000) , XYZ’nin kârı %20 (200 / 1.000) olarak gerçekleşmiştir. Yani XYZ , ABC’den daha yüksek oranda kâr etmiştir. Ancak operasyonun bütünsel kârı için aslında stoklara da yani operasyona bağladığımız sermayeye de da bakmak gerekir. Aynı örneğimizde ABC’nin stoklarının 1.000 YTL ve XYZ’nin de 2.000 YTL olduğunu kabul edelim. Bu durumda firmaların ROCE’lerine bakacak olursak
150
ROCE ABC = --------------- x 100 = %15
1.000
200
ROCE XYZ = --------------- x 100 = %10
2.000
Yapılan hesaplardan görüleceği gibi ABC’nin ROCE’si stoka bağladığı sermaye XYZ’den az olduğu için daha yüksektir. Bir başka deyişle ABC’nin stoka bağladığı sermayeden elde ettiği gelir XYZ’den daha yüksektir.
ROCE sürekli olarak piyasadaki borçlanma maliyetleri ile karşılaştırılmalıdır. Örneğin ABC firmasının bankaya yatırdığı 1.000 YTL karşılığında %5 faiz getirisi elde ettiğini düşünelim. Bu durumda ABC, ROCE’sinin %5’den yüksek bir değerde oluşmasını sağlamaya çalışacaktır. Genel eğilim olarak ROCE’nin piyasadaki borçlanma faizinin iki katı olması beklenir. ROCE’si borçlanma faizinin iki katından fazla gerçekleşen firmaların sermayelerini verimli kullandıkları ifade edilir. Diğer yandan ROCE’nin yıllar içerisindeki değişiminin izlenmesi sermaye kullanımının trendini göstereceği için önemlidir.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Stok yönetimi yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer parametre de GPOCE’dir. GPOCE (Gross Profit On Capital Employed) Stoka Bağlanan Sermayenin Kârı olarak ifade edilir ve aşağıda gösterildiği şekilde hesaplanır.
GPOCE = Brüt Kar Tutarı x Stok Çevrim Hızı
GPOCE belirli bir dönem için hesap edilen kârı dikkate alarak firmanın bir yıllık dönemde stok çevrim hızına bağlı olarak kârını hedeflemesini sağlar. Böylece firmanın dönem sonunda hedeflediği kârı sağlayıp sağlayamayacağı konusunda bir öngörüsü olur.
ROCE sürekli olarak piyasadaki borçlanma maliyetleri ile karşılaştırılmalıdır. Örneğin ABC firmasının bankaya yatırdığı 1.000 YTL karşılığında %5 faiz getirisi elde ettiğini düşünelim. Bu durumda ABC, ROCE’sinin %5’den yüksek bir değerde oluşmasını sağlamaya çalışacaktır. Genel eğilim olarak ROCE’nin piyasadaki borçlanma faizinin iki katı olması beklenir. ROCE’si borçlanma faizinin iki katından fazla gerçekleşen firmaların sermayelerini verimli kullandıkları ifade edilir. Diğer yandan ROCE’nin yıllar içerisindeki değişiminin izlenmesi sermaye kullanımının trendini göstereceği için önemlidir.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Stok yönetimi yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer parametre de GPOCE’dir. GPOCE (Gross Profit On Capital Employed) Stoka Bağlanan Sermayenin Kârı olarak ifade edilir ve aşağıda gösterildiği şekilde hesaplanır.
GPOCE = Brüt Kar Tutarı x Stok Çevrim Hızı
GPOCE belirli bir dönem için hesap edilen kârı dikkate alarak firmanın bir yıllık dönemde stok çevrim hızına bağlı olarak kârını hedeflemesini sağlar. Böylece firmanın dönem sonunda hedeflediği kârı sağlayıp sağlayamayacağı konusunda bir öngörüsü olur.
Yorum Ekle
Arama
Ayhan Dayoğlu’nun “Potansiyelini Kullan / Servis Yöneticisinin Başarı Rehberi” isimli kitabı OYDER (Otomotiv Yetkili Satıcılar Derneği) tarafından yayınlandı.
