Pazartesi, 09 Ocak 2006 21:24
Şehirlerarası Otobüs Sektöründe Orijinal Yedek Parça Kullanımı
Otomotiv sektöründe üretici ve müşteri arasındaki ilişki satışı takip eden günlerde başlıyor ve aracın kullanım süresi boyunca da artarak devam ediyor. Bu süreç içerisinde servis ve yedek parça konusunda yaratılan müşteri memnuniyeti veya memnuniyetsizliği kullanıcıların bir sonraki araç alımlarında çok büyük önem taşıyor. Bir başka deyişle ilk araçları satış bölümleri satarken sonraki araçları satış sonrasındaki servis ve yedek parça operasyonlarındaki başarı sattırıyor. Bu sebepten dolayı otomotiv üreticileri servis ve yedek parça hizmetlerini yurdun dört bir tarafına dağıtabilmek maksadıyla bir taraftan yetkili servis ağlarını geliştiriyor diğer taraftan da araç ile uyumlu orijinal yedek parçanın teminini kolaylaştıracak sistemler kuruyorlar.
Otomotiv sektöründe bilindiği gibi iki ana ürün grubu bulunuyor: Binek otomobiller ve ticari araçlar. Şehirler arası otobüslerin de içinde bulunduğu ticari araçlar grubunda servis ve yedek parça faaliyetleri çok ayrı bir öneme sahip bulunuyor. Zira yurdumuzda şehirlerarası otobüsler yılda ortalama 350 bin km yol kat ediyorlar. Bu, günde yaklaşık 1.000 km yol demek oluyor. 1.000 km yol yapan bir otobüs kontak kapatmadan yaklaşık 15 saat çalışıyor. Dünyanın birçok ülkesinde olmayan bu uygulamanın altında ekonomik nedenler yatıyor. Borcunu, senedini zamanında ödeme gayreti içinde olan otobüsçü esnafı çok zor şartlar altında çalışıyor. Çetin çalışma şartları altında araçların performanslarının sürekli olması için bakım ve onarımlarının orijinal parça ile yapılması ise büyük önem taşıyor. Niçin orijinal parça demeden önce isterseniz orijinal parçanın tanımını yapalım: Orijinal parça, aracın montajında kullanılan parçalar ile aynı kalitede ve özelliklere sahip olan parçadır. Bir başka deyişle aracın montajında kullanılan parçalar ile aynı üretim bandında üretilmiş parçadır. Orijinal parça bu nedenle araca en iyi uyan ve en yüksek performansı sağlayan parçadır.
Tabii ki piyasada sadece orijinal parçalar yoktur. Özellikle araçların yaşlarının ilerlemesiyle ekonomik değerleri azalmakta ve ekonomik değerleri azalan araçların bakım/onarımları için kullanıcılar ucuz çözümler aramaktadırlar. Bu talep nedeniyle doğan ve her geçen gün de yaygınlaşan taklit yedek parçalar da kullanıcıların bu isteklerine cevap vermeye gayret etmektedirler. Taklit parçalar; aracın montajında kullanılan parça ile aynı kalite ve özellikte olduğu parça üreticisi tarafından belgelenemeyen parçalardır. Zaten bu parçaların özelliklerinin orijinal ile aynı olduğunun belgelenmesi için üreticinin teknik resimlerine ve üretim standartlarına ihtiyaç vardır ki bu bilgiye ulaşmak üretici istemediği takdirde imkansızdır.
Hal böyle iken günde 15 saat çalışıp, 1.000 km yol kat eden şehirlerarası yolcu otobüslerinde can ve mal güvenliğinin garanti altına alınabilmesi için orijinal parça kullanımı çok kritik bir rol üstlenmektedir. Özellikle emniyet parçaları için bu husus çok ama çok hassastır. Üreticinin üretim standartları bilinmeden üretilen bir rot başı, fren kampanası, şaft istavrozu, hava hortumu, yakıt borusu, ön cam vb. emniyet parçalarında oluşabilecek en ufak bir hata geri getirilemeyecek can ve mal kayıplarına sebebiyet verebilir. Bir diğer taraftan şehirlerarası otobüsler küçük birer fabrika değerindedir. Her bir otobüsün yatırım bedeli 100-150 bin Euro’nun üzerindedir. Bu yatırımın da sürekliliğini koruyabilmesi için otobüsün ekonomik değerinin düşmemesi esastır. Bunun için otobüsün özellikle motor, şanzıman, diferansiyel, elektrik/elektronik gibi ana sistemlerinin ilk günkü gibi faal olması hem otobüsün ikinci el değerini de arttırmakta hem de otobüs sahibine ilave bir kazanç sağlamaktadır.
Ülkemizde orijinal parça kullanımı yeni araç satışıyla doğru orantılı bir trend izlemektedir. Bunun ana sebebi yeni araçların garanti süresi içerisinde yetkili servisleri tercih etmeleridir. Yetkili servise giden araçlar özellikle garanti süresin içerisinde orijinal parça kullanmayı tercih etmektedir. Otobüsler garanti süresi sonrasında genellikle ikinci el olarak satılmaktadır. Otobüsü ikinci el olarak alan kullanıcı ise yetkili servis yerine sanayi sitelerindeki tamircilere gitmekte ve buralarda da genellikle taklit parça kullanarak maliyetlerini düşürmeye çalışmaktadır. Bu eğilim özellikle 2000 yılından bu yana çok belirgin olarak izlenmektedir. 2000 yılında yurtiçi otobüs satışları 1.439 adet olarak gerçekleşti. 1.439 adet otobüsün satıldığı 2000 yılında orijinal parça satışları arttı. Ancak 2001 yılında yaşanan ekonomik kriz ile hem otobüs satışları hem de orijinal parça satışları dibe vurdu. 2001 ve 2002 yıllarında tüm yurtta satışlar sırasıyla 263 ve 324 adet olarak gerçekleşti. Yeni otobüs satışlarının azalmasıyla orijinal parça satışları da düştü bu yıllarda. 2003 ve 2004 yıllarında ise otobüs satışları artmaya başladı ve sırasıyla 791 ve 1.153 adet olarak gerçekleşti. Bu dönemde artan otobüs satışlarına paralel olarak orijinal parça satışları yine artış eğilimine girdi.
2001 yılında yaşanan ekonomik şok sonrasında düzlüğe çıkma yolunda çok ciddi adımlar atılıyor. Herkesi düzlüğe taşıyacak en önemli konu her alanında verimliliği arttırmak olacaktır. Sanayide yapılacak verimlilik artışı giderleri azaltacak, buna mukabil işletme kârlarını arttıracaktır. Kâr artışı da açık pozisyonların kapatılmasını hızlandıracaktır. Bu konu otobüs esnafı için de paralellik göstermektedir. Birim kilometre başına işletme masraflarını düşürmek operasyonun verimliliğini, dolayısıyla da toplam kârı arttıracaktır. Bunun için düşük kaliteli parça kullanımından dolayı tekrarlayan bakımların azaltılması verimliliği arttıracak temel unsurların başında gelmektedir. Ayrıca evsafı uygun olmayan taklit parçaların yaratacağı kazalar ve/veya büyük onarımlar (motor,şanzıman vb) hem zaman hem de para kaybı yaratabilmektedir. Orijinal olarak kullanılan bir hava filtresi motorun ömrünü arttıracak; bir rot başı veya rotil büyük hasarlara hatta can kayıplarına sebep olabilecek kazaları önleyecektir.
Olaya yukarıdaki mantık çerçevesinde bakıldığında orijinal parça pahalı düşüncesiyle taklit ürün kullanımının aslında çok büyük riskler içerdiği kolayca görülmektedir. Zira ucuz diye taklit olarak kullanılan bir hava filtresi motora vereceği zararların yanında yakıt sarfiyatını da arttıracak, böylece işletme için en kritik harcama olan mazot sarfiyatının yükselmesine neden olacaktır. Konuya bu perspektiften yaklaşan işletmeciler masrafları genel olarak değerlendirmekte ve otobüsün kullanımı sırasında yaptığı operasyon masraflarının tümüne bakmaktadır.
Sektörde orijinal parça kullanımının yaygınlaştırılması için üretici firmalara da görevler düşmektedir. Üreticilerin görevlerinin başında; piyasada her isteyenin orijinal yedek parçaya ulaşacağı bir sistemin kurulması gelmektedir. Zira otobüsçü esnafının buna hakkı vardır. İstediğinde orijinal parçayı istediği her yerde bulup aracına taktırabilmelidir. Bu sistem bir sonraki aşamada oluşan rekabet ortamı sayesinde orijinal parça fiyatlarının da düşmesini sağlayacaktır. Böylece otobüsçü istediği her yerde bulacağı orijinal parçayı alıp istediği herhangi bir yetkili veya yetkisiz serviste taktıracak ve böylece işletme verimliliğini yükseltecektir. Bu sistemin getireceği bir diğer avantaj da yetkisiz tamircilerin bilgi ve tecrübesinin zaman içerisinde yükselmesi olacaktır. Orijinal parça kullanan tamirciler üreticilerin de desteği ile kendilerini geliştirecekler ve otobüsçü esnafına bugünkünden çok daha iyi hizmet vereceklerdir.Böylece otobüsçü esnafı teknik sorunlar nedeniyle oluşan can ve mal kayıplarını ortadan kaldıracak ve işletme verimliliğini arttırırken de ülke ekonomisine büyük bir katkıda bulunacaktır.
Sonuç olarak; orijinal parça satışlarının yaygınlaşarak artması sektörün tüm paydaşları için sayısız avantajlar getirecek; verimli,emniyetli ve keyifli bir sektör yaratılmasında çok önemli bir rol oynayacaktır.
Yorum Ekle
Arama
Ayhan Dayoğlu’nun “Potansiyelini Kullan / Servis Yöneticisinin Başarı Rehberi” isimli kitabı OYDER (Otomotiv Yetkili Satıcılar Derneği) tarafından yayınlandı.
